De meeste scholen zijn zo’n anderhalf a twee jaar verder sinds de overstap naar vernieuwend onderwijs. Dinsdag 19 mei mochten een aantal studenten van PABO Assen een kijkje nemen om kennis te maken met dit type onderwijs. Voor de meesten van hen was dit helemaal nieuw; op de opleiding wordt weinig tijd besteed aan andere vormen van onderwijs dan het standaard onderwijs dat we allemaal zo goed kennen. Basisschool de Zonneboom was in deze de gastvrouw voor de dag. Onderwijskundig leider Ginny Schoppers nodigde Ton van Rijn uit om deze dag in te leiden en de studenten te vertellen wat hier nu gedaan werd.
Om tien uur ‘s ochtends, de school was al gestart, werden de studenten ontvangen met koffie, thee en een koekje. Lekker zoals het hoort. Ton begon zijn presentatie en al snel kwamen de vragen. “Maar hoe moet je dan kinderen toetsen?”, was een van de eerste vragen. “Je kunt toch niet anders dan kinderen met elkaar vergelijken? Dat moet toch om te weten waar ze staan?” Een begrijpelijke benadering, waarom zou een student anders denken dan hem of haar ooit is aangeleerd. Maar tevens de benadering die Ton van Rijn de spreekwoordelijke rillingen over de rug doet lopen. Nee, kinderen vergelijken is juist uit den boze. Als het ene kind al AVI 9 leest en het andere kind AVI 5, wat zegt dat dan over ontwikkeling? Het eerste kind is misschien in het afgelopen jaar een AVI omhoog gegaan, terwijl het tweede kind goed drie stappen kan hebben gemaakt. De discussie barstte los, en dat op de vroege ochtend. Een van de studenten kon zich er eigenlijk meteen in vinden en vertelde de groep over zijn neefje en nichtje; een tweeling. Altijd werd de een met de ander vergeleken, maar zegt hij, dat kan eigenlijk helemaal niet want ze zijn gewoon zo verschillend van elkaar… Naarmate er wat meer voorbeelden werden genoemd, groeide het besef dat ‘we’ – de meeste mensen – misschien op de verkeerde manier denken. Maar toch, hoe gaan we dat dan invulling geven op een basisschool? De meeste studenten waren hier erg benieuwd naar en misschien ook nog een beetje sceptisch over. Een aantal hadden specifieke dingen waar ze op wilden letten, een enkeling wilde zich laten verrassen. Na een snelle boterham verspreidden de studenten zich door de hele school, tijd om de boel te gaan ervaren.
Aan het einde van de middag kwam de groep weer bij elkaar. Inmiddels waren er ook enkele onderwijskundig leiders van de andere basisscholen in de omgeving aangeschoven. De groep werd groot en daarom besloten Ginny en Ton de groep op te splitsen om een beter gesprek aan te kunnen gaan. Zo gezegd, zo gedaan. Wat al vrij aan het begin duidelijk werd is dat de studenten al snel een beter beeld hadden gekregen van de besproken thema’s van die ochtend. Ze hadden gezien hoe kinderen makkelijk hun eigen weg gingen en eigenlijk de gehele tijd nuttig bezig waren. Maar de zorgen om toetsing of instructie waren nog niet helemaal verdwenen. Zoals een van de studenten mooi wist te verwoorden: “Ik heb het al die tijd op een bepaalde manier geleerd, en nu kom ik hier en zeggen jullie ineens dat het ook anders kan. Het is niet dat ik dat niet wil geloven, maar ik moet het wel even laten bezinken en heb tegelijkertijd heel veel vragen…”. En die vragen gingen, zoals eerder al gezegd, over toetsing en instructie van en aan de leerlingen. Erg mooi was het om te zien dat het inzicht steeds meer groeide, bij de ene student iets sneller dan bij de ander maar er gebeurde iets. Zo draaide een van de studenten wat haar geleerd was om naar wat ze nu gezien had: “Dus, ik pak een boek en geef de hele klas instructie. Als er dan een kind is dat het niet helemaal goed oppakt, geef ik erna nog extra uitleg. Maar jullie doen het precies andersom. Jullie laten het de kinderen zelf ontdekken en als ze er niet uitkomen, dan geven jullie instructie.” Precies. En toetsing, de vraag is hoe je precies wil toetsen. Misschien klopt die methode wel niet. Een kind begeleiden is weten van een kind waar het staat, wat het kan en wat het nog moet leren. Daarvoor moet je een kind leren kennen en als je dat kind eenmaal kent, weet je welke stappen het gemaakt heeft of nog moet maken. Daar kan geen enkele toets tegenop…
